Έχοντας υπ'όψη ,λοιπόν, την ελληνική πραγματικότητα και την άποψη της κοινής γνώμης σχετικά με το Vodun αποφάσισα να γράψω αυτό το άρθρο (αν και το παρόν κείμενο πρόκειται περισσότερο για μια μικρής έκτασης πραγματεία, παρά ένα "ελαφρύ" άρθρο) με τελικό σκοπό να ρίξω φως σε αυτή τη θαυμάσια μα τόσο παρεξηγημένη θρησκεία. Τη θρησκεία που ακούει στον ήχο [Vuntu]
Ετυμολογία της λέξης
Η λέξη "Vodoun" (γνωστή και ως: Vu, Vodun, Vudu, Vodou) προέρχεται από τη Δαχομιανή διάλεκτο, της γλώσσας Ewe/Fon. Όμως, η λέξη "Vodou" είναι η πιο κοινή χωρίς έμφαση στο τελικό "n". Η λέξη "Vodoun" περιλαμβάνει την πνευματική παράδοση του "Vodou" ,λέξη που εννοεί τα πνεύματα(οντότητες)που λατρεύονται. Στη γλώσσα της Ewe ο φθόγκος "vu" (vudu) είναι ουσιαστικά μια μεταφορική φράση που χρησιμοποιείται να περιγράψει τη φύση των Πνευμάτων "Vodou". Η κυριολεκτική σημασία είναι "αντλώ νερό" και χρησιμοποιείται για να υποδείξει την πλήρη διαδικασία του κύκλου της γέννησης, ζωής, θανάτου και αναγέννησης και όλα τα στοιχεία που αφορούν τη ζωή ενός μυημένου. Η κατάληξη "-ουn, -ou, -non" συναντώνται πολύ συχνά στη γραμματική της Fon/Δαχομιανής.
Σημείωση: στο άρθρο παρακάτω θα γίνεται χρήση τόσο της λέξης Vodun , όσο και της λέξης Voodoo έτσι ώστε το κείμενο να μείνει στο πνεύμα της εκάστοτε πηγής
Το Voodoo εκδιώχθηκε κατά την αποικιοκρατική περίοδο του 19ου-20ου αιώνα καθώς και κατά τη διάρκεια των Μαρξιστικών καθεστώτων, ενώ απέκτησε επίσημο "πατριαρχείο" το 1989 στην Ταϊτή, όταν εγκαταστάθηκε εκεί τοπική-δημογραφική κυβέρνηση. Το Vodun εξασκείται από πάνω από 60.000.000 ανά τον κόσμο-βάση στατιστικών στοιχείων του Κεντρικού Ναού στην Ταϊτή-, με κυρίαρχες περιοχές τις Ανατολικές Ινδίες , την Ταϊτή (όπου το 95% του πληθυσμού είναι μυημένοι), τη Βόρεια Αμερική και Νότια Αμερική (λίκνο του εκεί είναι η Νέα Ορλεάνη).
Αν και το κεντρικό του δόγμα προήλθε από διαφορετικά μέρη της Αφρικής, πολύ πριν οι Ευρωπαίοι αρχίσουν το εμπόριο σκλάβων, η σημερινή δομή του Vodun δημιουργήθηκε στην Ταϊτή κατά τη διάρκεια του αποικισμού της Hispaniola. Η βίαιη μετακίνηση των σκλαβωμένων Αφρικανών από διάφορες εθνικές ομάδες ήταν αυτή που διαμόρφωσε τις συνθήκες κατάλληλα για τη δημιουργία του Vodun.Οι Ευρωπαίοι αποικιοκράτες θεωρούσαν ότι με την απομόνωση των εθνικών ομάδων των σκλάβων και με την εμβάπτισή τους ως Χριστιανούς, θα εμπόδιζαν μια τυχών συσπείρωσή τους. (Πρέπει να αναφερθεί ότι τα μέτρα αυτά ήταν πολύ καταπιεστικά για τους σκλάβους. Απαγορευόταν με κάθε τρόπο η θρησκευτική δραστηριότητα χωρίς άδεια από την επίσημη εκκλησία της εκάστοτε αποικίας. Επιπλέον, απαγορευόταν στους σκλάβους η επικοινωνία μέσω αφρικανικών διαλέκτων , όμως και η χρήση της Αγγλικής/Γαλλικής γλώσσας , εκτός μόνο όταν αυτή χρησιμοποιούταν για λατρεία του ευαγγελίου!).
Τα μέτρα αυτά είχαν τα αντίθετα αποτελέσματα , αφού μες στη μιζέρια της θρησκευτικής καταπίεσης και τις άθλιες συνθήκες της δουλείας οι νέγροι σκλάβοι συνενώθηκαν κάτω από τη δική τους πίστη. Οι σκλάβοι, όμως, δεν λάτρευαν μόνο δικούς τους -προηγούμενους- Θεούς, αλλά έφτασαν να δημιουργούν δικές τους τελετές. Στην πορεία πολλά από τα αλλαγμένα τελετουργικά και πιστεύω ενώθηκαν δημιουργώντας τη νέα θρησκεία της Vodun.(Τέτοιες εθνικές ομάδες είναι οι Φόν, οι Νάγκο, ο Ίμπο, οι Δαχομειανοί , οι κάτοικοι του Κονγκό , οι Σενεγαλέζοι, ο Χασαυριανοί , οι Καπλαούντες , οι Μονδουνγκέζοι και οι Λιβυανοί)
Μια γρήγορη ιστορική αναδρομή για το Vodun στην Ταϊτή.
1730-1790: Η άνοδος του Vodun και η σταδιακή επικράτηση της Δαχομιανής μορφής.
1790-1800: Επαναστατική περίοδος στην οποία το Vοdun γνώρισε σημαντική αύξηση.
1800-1815: Το Vodun γνώρισε μεγάλη πίεση από τους τρεις πιο γνωστούς κυβερνήτες της Ταϊτής (Toussaint Louverture, Jean-Jacques Dessalines και Henry Christophe)
1815-1850: Ακόμα μεγαλύτερη διάδοση. Υπό την εξουσία του κυβερνήτη Soulouque το Vodun έγινε δεκτό από το καθεστώς και επιτράπηκε η δημόσια λατρεία του.
1860-1945: Διάφοροι περίοδοι της Ρωμαιοκαθολικής καταπίεσης, με τελικό αποτέλεσμα ένα πόλεμο ενάντια στο Vodun στα 1940. Μετά την αποτυχία του πολέμου αυτού οι Ρωμαιοκαθολικοί μείωσαν την αντίθεσή τους προς το Vodun(19 Σεπτεμβρίου 1945, αναφέρεται και πρώτη φορά το όνομα Vodun από τον χριστιανό ιερωμένο Jelacrond)
1945-σήμερα: Απάρνηση του Vodun από το κίνημα του Duvalier και ανάπτυξη της αντι-Vodun κίνησης Αμερικάνων Βασικό-προτεσταντών (America Fundamentalist Protestant against Vodun)
1975-σήμερα: Επανάνοδος του Vodun, ειδικά σε σχέση με τους Lwa και τον Ogoun, σαν κινητήρια δύναμη για το αγροτικό κίνημα αναμόρφωσης της Ταϊτής
(αρχική πηγή James Layburn : The Haitian People, τελική πηγή Bob Corbett , Δεκέμβριος 1991)
To Vodun αναγνωρίζει ένα μοναδικό Θεό , τον/την Bondye/Bon Dieu ή Gran Met. Επιπλέον υπάρχουν πάρα πολλές άλλες πνευματικές οντότητες :
Lwa ή Loa: Θεωρούνται τα πνεύματα όλων των δυνάμεων του κόσμου (όπως αναπαραγωγή , γέννηση κτλ) και θεωρούνται συγγενείς του Bondye. Λέγεται ότι μπορούν να επικοινωνήσουν με τους ανθρώπους (σαν οπτασίες) και ότι στις διάφορες θρησκευτικές τελετές κυριεύουν τα πνεύματα των πιστών και δίνουν διάφορα μηνύματα. Στους / στις Lwa αποδίδονται και όλα τα περιστατικά της ζωής των ανθρώπων.
Οι δίδυμοι : Περίεργα ζευγάρια πνευμάτων με αντίθετες δυνάμεις, δύσκολο να ελεγχθούν (χαρά-λύπη, καλό-κακό κτλ). Όταν λατρεύονται, περιστασιακά, στις θρησκευτικές τελετές βοηθούν τους πιστούς δίνοντάς τους τις καλές τους ιδιότητες.
Οι νεκροί : Οι νεκροί που δεν τους αποδόθηκαν οι μεταθανάτιες τιμές θεωρούνται επικίνδυνοι , ενώ αυτοί που ενταφιάστηκαν κατάλληλα θεωρούνται ότι φέρνουν γούρι.
Επιπλέον, το δόγμα του Vodoun πιστεύει ότι κάθε άνθρωπος έχει τρεις υποστάσεις :
i)Το φυσικό του σώμα, το οποίο είναι θνητό.
ii)Τον ti-bon-ange (από το Γαλλικό petit-bon-ange=μικρός φύλακας άγγελος): που είναι ένα είδος "παγκόσμιας ψυχής" (δηλαδή το μέρος του ανθρώπου στο ολικό πνευματικό σύνολο)
iii)Τον gwo-bon-ange(από το Γαλλικό gros-bon-ange=μεγάλος φύλακας άγγελος): που είναι η προσωπική ψυχή του ατόμου. Το άτομο είναι αθάνατο από τον gwo-bon-ange , που μπορεί πολλές φορές να ενωθεί με κάποιο Lwa. Eπιπλέον , πιστεύεται ότι κατά τη διάρκεια κατάληψης ενός ατόμου από κάποιο Lwa , τότε ο ti-bon-ange εγκαταλείπει προσωρινά το σώμα και το παραδίδει στον Lwa
O hounganikan , που είναι ο κεντρικός συντονιστής της εκάστοτε τελετής (σχετικά με το χωρό και τη μουσική), οι Tanbu Ops (από το Γαλλικό operateur = χειριστής) . Είναι τα άτομα που παίζουν τα tanbu , τα πολύ γνωστά αφρικανικά τύμπανα.
Υπάρχουν τέσσερις κατηγορίες Tanbu-Ops με κύριο χαρακτηριστικό το μέγεθος του τύμπανου που παίζουν: ο pappa(μεγάλο τύμπανο -ένα μετρο ύψος) , η mamma(τύμπανο μεσαίου μεγέθουνς -μισό μέτρο ύψος) και ο/η petit(τύμπανο μικρού μεγέθους -περίπου 30cm).Τέλος , η τέταρτη κατηγορία είναι οι τυμπανιστές που παίζουν το εξαιρετικά ακριβό και σπάνιο τύμπανο assortor(ύψος από 3 με 4 μέτρα) πάνω σε μια πλατφόρμα ,και οι La Place(ο αρχηγός της εκάστοτε τελετής) και οι Hounsi, που εργάζονται σαν υπηρέτριες στις τελετές και είναι συνήθως γυναίκες ντυμένες με χαρακτηριστική λευκή ενδυμασία.
Οι mambos/houngans καλούνται εξυπηρετήσουν τους πιστούς θεραπεύοντας τους (είτε με τη βοτανολογία η οποία είναι πάρα πολύ αναπτυγμένη στις περιοχές αυτές ή ακόμα και με την κλασσική δυτική ιατρική!),κάνοντας θρησκευτικές τελετουργίες για επικοινωνία ή γαλήνη των πνευμάτων, μυώντας νέους ιερείς(με τη λειτουργία του kanzo) λέγοντας το μέλλον διαβάζοντας τις παλάμες, κάνοντας ξόρκια (καταστροφής ή προστασίας)και ,τέλος, στο να φτιάχνοντας φίλτρα για διάφορους λόγους (Αγάπη, χρήματα, επιτυχία, τύχη, θάνατο)Γενικότερα , μπορούμε να πούμε ότι οι κύριες λατρευτικές λειτουργίες του Vodun είναι η θεραπεία και οι λειτουργίες.
Υπάρχουν και τελετές που τα manje αποδίδονται στους νεκρούς ή σε συγκεκριμένα Lwa. Eπιπλέον, όμως, υπάρχουν και τελετές με σκοπό την άνοδο των serviteurs σε υψηλότερα σκαλοπάτια της πίστης. Οι διάφοροι βαθμοί είναι οι: lave-tet (στα Γαλλικά = πλύσιμο του κεφαλιού), kanzo(ο εξαγνισμός με τη φωτιά) και το anson που είναι η μετατροπή ενός πιστού σε ιερέα.Οι λειτουργίες γίνονται συνήθως έξω σε κυκλικές καλύβες τις περισσότερες φορές , όπου στο κέντρο τους υπάρχει το poto mitan, η κεντρική κολόνα .
Οι τελετές γίνονται από τους houngans και τις mambos, αλλά συμμετέχουν όλοι (La Place, hounganikon, hounsi, tanbu-ops, καθώς και οι παρευρισκόμενοι). Επιπλέον , στις τελετουργίες οι Lwa μπορούν να κυριεύσουν έναν πιστό για κάποιο χρονικό διάστημα, στο οποίο ο πιστός συμπεριφέρεται ακριβώς όπως ο συγκεκριμένος Lwa (πχ αμα κυριευτεί από τον Ghede , το άτομο φοράει μαύρο καπέλο που παίρνει από το ιερό - σημείωση , το καπέλο βρίσκεται πάντα κρυμμένο στο ναο , αλλά ο πιστός το βρίσκει αμέσως - ,καπνίζει και πίνει ρούμι που υπάρχει στο poto mitan)
Στο Vodun δεν υπάρχουν τυχαία γεγονότα, οι πιστοί πιστεύουν ότι οτιδήποτε στο σύμπαν επηρεάζει όλα τα άλλα. Έτσι ,ότι κάνει κάποιος σε κάποιον άλλο , το κάνει και στον εαυτό του(ο βασικός ηθικός νόμος του Voοdoo). Ο Θεός εκδηλώνεται στον κόσμο μέσα από τα πνεύματα των προγόνων και από τους Lwas οι οποίοι καθορίζουν την τύχη όλων των ανθρώπων και πρέπει να τιμούνται στις τελετές. Η θρησκεία του Vodun πιστεύει ότι όλα τα αντικείμενα και όλα τα φυσικά φαινόμενα έχουν ιερή σημασία και ψυχή (τα αντικείμενα είναι έκφραση του Lwa της τέχνης με τα οποία φτιάχτηκαν -πχ τα ξυλόγλυπτα θεωρούνται έκφραση του Vwgna , Lwa της ξυλουργική- ενώ τα φυσικά φαινόμενα κρύβουν από πίσω ένα διαφορετικό Lwa(πχ Agwe για τον τυφώνα)
Γενικά, οι τελετουργίες γίνονται για τους εξής λόγους:
i) για επικοινωνία με τα πνεύματα και απόκτηση της εύνοιάς τους με θυσίες ζώων , έτσι ώστε να ανταποδώσουν προσφέροντας καλύτερες συνθήκες ζωής καθώς και βοήθεια σε συγκεκριμένα προβλήματα
ii) για τον εορτασμό τυχερών γεγονότων
iii) για την αναίρεση μιας κατάρας από τα πνεύματα (με αποτέλεσμα τη δυστυχία των ανθρώπων)
iv) για τον εορτασμό μιας καθιερωμένης γιορτής Lwa
v) για θεραπεία
vi) για γάμους
vii) για το θάνατo
Σε κάποια στιγμή κάποιος που παρευρίσκεται στην τελετή θα πέσει κάτω (συνήθως οι hounsis) , σημάδι ότι καταλήφθηκε από κάποιον Lwa. Το άτομο αυτό θα συμπεριφέρεται ακριβώς όπως o Lwa και οι υπόλοιποι θα τον περιποιούνται όπως τους αρμόζει. (Υπάρχει ακόμα η πιθανότητα να εμφανιστεί ο εκάστοτε Lwa στο ναό με την κανονική του μορφή και όχι κυριεύοντας το σώμα κάποιου).
Ακολουθεί θυσία ζώου (συνήθως κόβεται ο λαιμός) και το αίμα του ζώου συλλέγεται σε κάποιο δοχείο το οποίο και πίνει το άτομο που καταλήφθηκε από τον Lwa (Petro) ή το ζώο ψήνεται και ο Lwa το τρώει. Veves (Ve-Ves, Ves-Ves, Ve-Ves)
Tα Veves είναι σχήματα που γίνονται κατά τη διάρκεια μιας τελετής Vodoun γύρω από το poto mitan ή και σε άλλες περιοχές μέσα στο περιστύλιο. Τα σχήματα αυτά γίνονται είτε από αλεύρι καλαμποκιού (Rada Vodoun) είτε από αίμα ζώων (Petro Vodoun).
Talisman Veves: Tα συγκεκριμένα Veves χρησιμοποιούνται με τη μορφή φυλακτού. Είτε ζωγραφίζονται πάνω σε αποξηραμένα φύλλα είτε σχεδιάζονται πάνω σε μικρά κομμάτια ξύλου. Υπάρχουν διάφορα τέτοια Veves ,όπως για προστασία από κακούς Lwas, για καλή τύχη, για γονιμότητα κα.
Veves σώματος: Τα Veves αυτά βάφονται στο σώμα του κάθε μέλους της κοινότητας Vodoun για να χαρακτηρίσουν την ιδιότητα του. Υπάρχουν Veves γιατρών , νοσοκόμων, mambo, houngan, hounsi, tambu op και πολλά άλλα είδη
Επιθανάτια Veves: Αν και υποκατηγορία των Lwa Veves, αξίζουν ιδιαίτερη αναφορά γιατί συναντώνται μόνο σε μερικές τοπικές λατρείες. Τα Veves αυτά ζωγραφίζονται στο σώμα του νεκρού μετά το θάνατό του για να τον στιγματίσουν: Μπορούν να δείξουν ότι στη ζωή αυτός έπραξε καλές πράξεις και αξίζει τιμές στον κόσμο των πνευμάτων ή να καταδείξουν ότι ήταν εγκληματίας και να συνεχιστεί η τιμωρία του στον κόσμο των πνευμάτων (Τρομερή κατάρα είναι το Veve Noqua (Petro) το οποίο ουσιαστικά λέει στα πνεύματα να κατατρέξουν την ψυχή του νεκρού και να μην την αφήσουν ήσυχη σε όλη την αιωνιότητα)
Oι κυριότεροι Lwa του Vodun- Αναπροσαρμοσμένη πηγή από το βιβλίο Gods in Vodun , του Sk. Johnson Junior
Legba / Papa Legba (Rada)
Είναι γνωστός σαν ο γέρος που φυλάει τα σταυροδρόμια και πρέπει να χαιρετίζεται οποτεδήποτε επιδιώκεται η επικοινωνία ή η βοήθεια από άλλους Lwas , διότι ελέγχει το πέρασμα από τον κόσμο μας στον κόσμο των πνευμάτων. Επιπλέον, είναι ο προστάτης του poto mitan (η κεντρική κολόνα στους ναούς Vodun) και θεωρείται σύμβολο του ηλίου και γενικότερα των θετικών γεγονότων. Όταν εμφανίζεται στον φυσικό κόσμο έχει τη μορφή ενός αξιαγάπητου παππούλη με πληγές στο δέρμα του και καπνίζει πίπα. Όταν κυριεύει κάποιον πιστό , τα άκρα του γυρνούνε , ένα όχι και πολυ ευχάριστο θέαμα.
Kalfu / Carrefour (Petro) - Είναι ο "κακός" δίδυμος αδερφός του Legba. O Kalfu ελέγχει και ο ίδιος τα σταυροδρόμια , και ελέγχει τις κακές δυνάμεις στον κόσμο. Επιτρέπει το πέρασμα της κακής τύχης, της καταστροφής, της δυστυχίας κτλ στον κόσμο μας. Το Vodun υποστηρίζει πως αν δεν υπήρχε ο Kalfu τότε το κόσμος θα ήταν πολύ πιο δίκαιος και καλύτερος.
Ghede (Rada/Petro) Επιτρέπει το πέρασμα των σταυροδρομιών στην μεταθανάτιο ζωή (για τον ti-bon-ange).Το σύμβολό του είναι ο σταυρός στις ταφόπλακες, και θεωρείται ο Legba της μεταθανάτιας ζωής. Επιπλέον , είναι ο θεός του ερωτισμού (=sex?). Ο Ghede δεν ντρέπεται για τον ερωτισμό αλλά ούτε και ευχαριστιέται υπερβολικά από αυτόν
O Ghede είναι σχετικά πολύ πλακατζής και με καλό χαρακτήρα. Πολλές φορές έρχεται "απρόσκλητος" στις τελετές, αλλά είναι πάντα καλοδεχούμενος από τους πιστούς. Παρουσιάζεται σαν γέρος που φοράει μαύρα ρούχα και ψηλό καπέλο, του αρέσει πάρα πολύ το καλό ρούμι και καπνίζει πάρα πολύ. Επιπλέον του αρέσει να πειράζει τις γυναίκες και πολλές φορές ρίχνεται στις hounsi. Αμα , όμως, αγριέψει τότε μπορεί να γίνει πολύ εκδικητικός.
Όταν ο Ghede καταλαμβάνει έναν πιστό (διαλέγει κυρίως άτομα τα οποία υποβαθμίζουν και υποτιμούν τον ερωτισμό) τον απογυμνώνει (και ψυχικά - ο πιστός δεν μπορεί να πει ψέμματα- και σωματικά - ο πιστός ξεντύνεται). Είναι συνήθως πολύ σκληρός με τους λευκούς που έχουν τη σεξουαλική συμπεριφορά του δυτικού πολιτισμού.
Επιπλέον, γίνεται αναφορά στον Ghede και ως Baron Samedi(σε ελεύθερη μετάφραση από τα Γαλλικά:ο άρχοντας του Σαββάτου), όπου και θεωρείται ότι είναι ο θάνατος. Είναι η πρώτη επαφή των πιστών με τους νεκρούς, και όποιος θέλει να επικοινωνήσει μαζί τους πρέπει πρώτα να χαιρετίσει καλέσει τον Baron Samedi.
Ο Ghede έχει καλό χαρακτήρα και είναι γεμάτος χιούμορ. Γνωρίζει όλα τα μυστικά των νεκρών και των οικογενειών τους και είναι διατεθειμένος να γνωστοποιήσει τις πληροφορίες αυτές.
Ακόμα, ο Ghede είναι και ο προστάτης των παιδιών και απεχθάνεται να βλέπει παιδιά να πεθαίνουν, γι αυτό και δίνει σχεδόν πάντα τη βοήθειά του σχετικά με άρρωστα παιδιά (ένα πολύ περίεργο γεγονός είναι ότι η παιδική θνησιμότητα στην Ταϊτή είναι μόνο 4%, ενώ η θνησιμότητα ενηλίκων κυμαίνεται στο 10-15% . Οι πιστοί μιλούν για την προστασία του Ghede).
Εκτός από αυτά ο Ghede λέγεται ότι έχει τη δύναμη πάνω στα ζόμπι και σε όλες τις δυνάμεις του άλλου κόσμου, αφού είναι φύλακας του νεκροταφείου. Οποιοδήποτε Vodun Petro σχετικό με τη νεκρομαντεία αντλεί τη δύναμή του από τον Baron Samedi.
Αzacca ή Zaka (Rada) - Είναι ο Lwa της γεωργοκτηνοτροφίας και αδερφός του Ghede, γι'αυτό και ο Ghede έρχεται συχνά στις τελετές του Zaka , όταν ο Zaka είναι στο σώμα κάποιου πιστού και δεν μπορεί να τον διώξει!.Ο Zaka είναι ένας απλός αγρότης σεβαστός από όλους χάρη στην εργατικότητά του. Eίναι συνήθως ξυπόλυτος και φοράει ψάθινο καπέλο. Ο Zaka παρουσιάζει πολλές ομοιότητες ως προς τον Ghede στην συμπεριφορά του , αλλά αντιθέτα από τον Ghede είναι αγενής και συχνά άξεστος όταν τρώει. Πολλές φορές πιστοί κυριευμένοι από τον Zaka κλέβουν φαγητό και κρύβονται κάπου , όπου το τρώνε γρήγορα, πριν τους πιάσουν. Ακόμα, είναι κουτσομπόλης και προσέχει τα πάντα όσα γίνονται στους ανθρώπους (φλερτ, τσακωμοί κτλ) και όταν κυριεύσει κάποιον πιστό , τα λέει όλα κουτσομπολεύοντας.
Dumballah / Dumballah Wedο(Rada) - Είναι η εικόνα του πατέρα-Lwa στη θρησκεία του Vodun. Είναι πάνσοφος αλλά δεν μοιράζεται τις γνώσεις του με όλους, και δεν επικοινωνεί με τους πιστούς εύκολα. Παρουσιάζεται με τη μορφή φιδιού και εμφανίζεται στις τελετές , έρποντας στο δέντρο που υπάρχει στο ναό. Επικοινωνεί με αινίγματα και δεν γίνεται άμεσα αντιλιπτός, παρά μόνο μέσω του ότι προδιαθέτει όλους τους πιστούς αισιόδοξα. Όταν ο Dumballah κυριεύει κάποιον , τότε ο πιστός αποκτά τεράστια αντοχή και του δίνεται από τους houngan και τις mambo το ιερό αυγό (φτιαγμένο συνήθως από ξύλο) , το οποίο ο πιστός συνθλίβει με τα δόντια του.
Ayida(Rada) - Eίναι η lwa-γυναίκα του Dumballah , και παρουσιάζεται σαν ουράνιο τόξο. Η ayida και ο Dumballah είναι οι ζωοποιές δυνάμεις του Vodun (Dumballah-αρσενικά , Ayida-θηλυκά) - Oι Dumballah και Ayida στον τομέα αυτό είναι δίδυμοι.
Agwe(Rada/Petro) - Ο Lwa-κυρίαρχος της θάλασσας που ελέγχει όλα τα πλάσματά της και τα πλοία που πλέουν σε αυτή, με κυρίαρχο σύμβολο του τα κοχύλια. Η τελετή που γίνεται για τον Agwe είναι διαφορετική: Ένα ξύλινο καραβάκι ετοιμάζεται και σε αυτό τοποθετούνται οι προσφορές των πιστών(πάντα σε αυτές υπάρχει η σαμπάνια, που είναι το αγαπημένο ποτό του Agwe). Το καραβάκι αυτό σπρώχνεται προς τα ανοιχτά και, άμα βυθιστεί τότε σημαίνει ότι ο Agwe δέχτηκε την προσφορά , αλλιώς (αν δηλαδή ξεβραστεί στην ακτή) ότι την απέρριψε.
H αντίστοιχη δίδυμη του Agwe είναι η Marasa.
Ogoun(Rada/Petro) - Είναι ο Lwa-πολεμιστής , γνωστός και ως καταστροφέας των ανθρώπων, με κυρίαρχο χαρακτηριστικό του τη στρατιωτική πειθαρχία. Είναι δυνατός και αποφασιστικός. Όταν καταλαμβάνει τους πιστούς τότε παίρνει διάφορες μορφές:
Ogoun sangue , ο πληγωμένος στρατιώτης που έχει ανάγκη από φροντίδα
Ogoun Feraille, ενδυναμώνει τους πιστούς χτυπώντας τους απαλά στην πλάτη και στους γλουτούς
Ogoun Badagris, μπορεί να εδυναμώσει κάποιον ετοιμοθάνατο και να τον περιφέρει κάνοντας επίδειξη δύναμης.
Eίναι επιπλέον η οντότητα της φωτιάς και το αγαπημένο του χρώμα είναι το κόκκινο. Επιπλέον θέλει να του αποδίδεται ρούμι , το οποίο συχνά ρίχνεται στο έδαφος , καίγεται και όταν παρουσιάζεται τα καυσαέρια εξαφανίζονται από το ναό. Aγαπημένο του αντικείμενο είναι το σπαθί και πολλές φορές δίνει ολόκληρες παραστάσεις με αυτό , με την πιο συνηθισμένη, να διαπερνά με το σπαθί το δέρμα του , χωρίς να τρυπιέται και να αιμορραγεί.
Εrzulie(Rada/Petro)
H lwa της ομορφιάς και προστάτιδα των ονείρων, της ελπίδας και των προσδοκιών, γι'αυτό και είναι η πιο λατρεμένη Lwa. H Erzulie είναι πολύ αρχοντική και μόλις κυριεύσει κάποιον τότε θα κάνει το λουτρό της, με τα καλύτερα υλικά που έχουν φυλαγμένα οι mambo και οι hungans. Mόλις τελειώσει θα ντυθεί με μεταξένια ρούχα με σχέδια λουλουδιών και άλλα μοτίβα που τονίζουν τη θηλυκότητα της.
Μπορεί απλώς να εμφανιστεί στους υπηρέτες της με τους οποίους συνήθως γευματίζει. Της αρέσει πάρα πολύ ο χορός και συνήθως φιλάει και προσπαθεί να αποπλανήσει τους άντρες.
Η Erzulie έχει παντρευτεί με τους Dumballah, Ogoun και Agwe (η πολυγαμία επιτρέπεται στο Vodun) και πολλές φορές "φλερτάρει" και τον Zaka. Όμως, σε κάθε εμφάνισή της μπορεί να διαλέξει οποιοδήποτε πιστό σαν τον εραστή της για τη συγκεκριμένη μέρα.
Γενικά, όμως, παρουσιάζεται σαν ανικανοποίητη και τελικά αρχίζει να κλαίει, ακόμα και αν οι πιστοί προσπαθούν να την ηρεμίσουν με κάθε τρόπο. Αυτό συμβαίνει γιατί η Erzulie είναι αυτή που δέχεται το βάρος των προβλημάτων του κόσμου.
Παρ'όλα τα ερωτικά της παιχνίδια, η Erzulie είναι παρθένα(όχι με τη "σωματική" έννοια) και έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τον άξεστο ερωτισμό του Papa Ghede μιας και η Erzulie συμβολίζει την ανώτερη αγάπη
α)Γητεία: Όλες σχετικά οι θρησκευτικές τελετές στο δόγμα δεν είναι τίποτα άλλο παρά γητείες, με τελικό σκοπό την προδιάθεση των Lwas (πνευμάτων) ευνοϊκά απέναντι στους πιστούς, έτσι ώστε να πραγματοποιηθούν κάποιες πληροφορίες (βλέπε παραπάνω)
β)Συγκέντρωση ενέργειας: Ο διαλογισμός και η συγκέντρωση είναι ένα αναπόσπαστο μέρος της θρησκείας του Vodun. Όλοι οι Houngans και οι Mambos πριν τελέσουν οποιαδήποτε τελετή , ή ακόμα και πριν παρασκευάσουν κάποιο μαγικό φίλτρο αυτοσυγκεντρώνονται με τη χρήση ειδικών Veve "mantra" (=σχήματα που βοηθούν στην αυτοσυγκέντρωση και τα οποία παρατηρούνται κυρίως στις "ανατολίτικες" θρησκείες). Υπάρχουν μαρτυρίες για Houngans και Mambos που αυτοσυγκεντρώνονται και ένα περίεργο φως (Matto Soleil = "Υλικός ήλιος") τους λούζει. Επιπλέον, έχουν παρατηρηθεί φαινόμενα τηλεκίνησης από τους ιερείς του Vodun οι οποίοι βρίσκονται σε αυτοσυγκέντρωση. Τέλος, λέγεται πως οι παλαιότερες Mambos δεν ζωγραφίζουν τα Veves στο έδαφος, αλλά όταν αυτοσυγκεντρώνονται ρίχνουν στον αέρα τους κόκκους κόκκινου καλαμποκιού και αυτό πεύτουν στο έδαφος σχηματίζοντας το Veve!
Κούκλες Vodun: Οι περίφημες κούκλες Vodun , υπάρχουν και εξασκούνται σε πολύ περιορισμένο αριθμό
Τα ζόμπι που δημιουργούνται από τους Houngans και τις Mambo , λέγεται ότι γίνονται με την βοήθεια των Lwas οι οποίοι σκοτώνουν κάποιον και μετά τον ξανανασταίνουν, καθιστώντας πλήρως κάτω από τον έλεγχο των Houngans, Mambos ή κάποιου που ορίζουν αυτοί.
Ο LK.Jonason το 1932 αρχικά διατύπωσε την άποψη τριών βημάτων για τη δημιουργία ζόμπι:
Α) Η δημιουργία και χρήση δηλητηρίου που θα σκότωνε το άτομο σταματώντας μόνο την καρδιά και αφήνοντας ανέπαφο τον εγκέφαλο
Β) Η δημιουργία και χρήση φίλτρου το οποίο θα επανέφερε την καρδιά (αναστέλλοντας τη λειτουργία του πρώτου φίλτρου) σε συνδυασμό με ένα ισχυρό ναρκωτικό που θα επέτρεπε τον έλεγχο της βούλησης του ζόμπι
Γ) Η χορήγηση σε τακτά χρονικά διαστήματα του ναρκωτικού αυτού , μαζί με αίμα καθώς και διάφορες θρεπτικές ουσίες
Πολλοί άλλοι ερευνητές(με κύριο εκπρόσωπο τον Davis),αργότερα παρουσίασαν την εξής διαδικασία για τη δημιουργία ενός ζόμπι:
Α) Η χρήση κάποιου φίλτρου το οποίο έχει ως σκοπό την δημιουργία ενός φαινομενικού θανάτου για κάποιο χρονικό διάστημα(λεγόμενο στάδιο θήτα)
Β) Η χρήση κάποιου άλλου φίλτρου , ισχυρού ναρκωτικού το οποίο θα επέτρεπε τον πλήρη έλεγχο στη νόηση του ζόμπι
Παρ'όλα αυτά , λίγες είναι οι περιπτώσεις που έχουν επίσημα αναφερθεί ζόμπι, και όσο οι houngans και οι mambos κρατούν το στόμα τους κλειστό, το συγκεκριμένο θέμα θα παραμείνει μυστήριο.
Έτσι , σχεδόν όλοι οι Lwas ταυτίστηκαν με Αγιους της Χριστιανοσύνης . Μάλιστα οι κάτοικοι της Ταϊτής δε βλέπουν τίποτα το περίεργο στην εξάσκηση και του Voodoo και του Χριστιανισμού ταυτόχρονα και τίθενται υπέρμαχοι και των δύο. Το γεγονός αυτό ενόχλησε τον πάπα ο οποίος έδωσε διαταγή για την "τιμωρία αυτών που βεβήλωσαν το δόγμα". Έτσι πολλοί ναοί κάηκαν και ακόμα περισσότεροι houngans και mambos σκοτώθηκαν ("εξ'αιτίας θρησκευτικού βοτάνου" όπως ανέφεραν οι τοπικές αρχές). Τέλος, όταν οι καθολικοί είδαν ότι αυτό δεν απέδωσε αποφάσισαν να συνεργαστούν με το Voodoο και έτσι τα θρησκευτικά τύμπανα Rada μπήκαν στις καθολικές εκκλησίες, ενώ οι σταυροί εμφανίστηκαν στους ναούς Voodoo αλλά και στους βωμούς τους!
Κάποιες αντιστοιχίες Αγίων του Χριστιανισμού με Lwas Voodoo
Παρθένος-Παναγία : Erzulie
Αγιος Πατρίκιος: Dumballah
Αγιος Πέτρος: Papa Legba/Ghede
Αγιος Νικόλαος: Agwe
Αγιος Ηλίας: Azacca/Zaka
Αγιος Γεώργιος: Ogoun
Το Voodoo ως "λατρεία του κακού"
Το Voodoo έχει παρουσιαστεί στο παρελθόν ως η λατρεία του κακού / δαιμονολατρία. Τελετές μαύρης μαγείας, θυσίες μικρών παιδιών, αιμοσταγείς θεοί και πολλά άλλα είναι αυτά τα οποία έχουν αναφερθεί κατά καιρούς (ακόμα και σε πρόσφατο, έγκυρο περιοδικό μεταφυσικής θεματολογίας γράφτηκε ότι στη θρησκεία του Voodoo , γίνονται ανθρωποθυσίες μικρών παιδιών , με των οποίων το αίμα δημιουργούνται ισχυρά φυλακτά). Βέβαια, υπάρχει το Petro Voodoo, το οποίο είναι ουσιαστικά η βιαιότερη μορφή Voodoo αλλά έχει την ίδια σχέση με το κεντρικό δόγμα με αυτή που έχει ο Σατανισμός με το Χριστιανισμό. Έτσι, σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να κατηγορήσουμε το Voodoo για δαιμονολατρία, πόσο μάλλον για λατρεία του κακού. Οι πιστοί του Voodoo (serviteurs) είναι απλοί άνθρωποι που αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα στην καθημερινή τους ζωή. Όπως είναι φυσικό , και αυτοί θέλουν να απέχουν από οτιδήποτε κακό!
Ανεξήγητα σημεία στο Voodoο
Kλείνοντας την παρουσίαση της θρησκείας του Voodoo, θα ήθελα να κάνω αναφορά σε διάφορα ανεξήγητα σημεία που έχουν συμβεί και συμβαίνουν κατά καιρούς μέσα στο δόγμα αυτό.
Η κυρίευση πιστών από Lwas και η απόδοση των ιδιοτήτων τους σε αυτούς
Ένα από τα πιο παράξενα γεγονότα είναι η κυρίευση των πιστών από τους Lwas. Ο καθένας μπορεί να πει ότι αυτό είναι προϊόν αυθυποβολής ή ακόμα και θεάτρου. Το πιο αξιοπερίεργο είναι ότι οι πιστοί που κυριεύονται αποκτούν (στην κυριολεξία) τις ιδιότητες των Lwas που τους κυριεύουν.
Έχουν αναφερθεί στείρες γυναίκες να μένουν έγκυοι όταν κυριεύονται από την Erzulie, άνθρωποι να κόβονται με μαχαίρια, ή και να διαπερνούν το σώμα τους με σπαθιά και να μη παθαίνουν τίποτα όταν κυριεύονται από τον Ogoun κα. Αλλο , περίεργο φαινόμενο είναι ότι κρύβουν το καπέλο του Gedde (γιατί τις περισσότερες φορές έρχεται "απρόσκλητος" στις τελετές , αλλά ο πιστός που κυριαρχείται από αυτόν καταφέρνει και βρίσκει αμέσως το καπέλο του!)
Σημαντικό παράδειγμα είναι αυτό το οποίο δίνεται από τον Hugh B. Cave, (το οποίο παραθέτω εδώ στην αυθεντική του αγγλική μορφή)
A while ago I attended a voodoo service in Haiti at which a writer of Sunday features for American newspapers happened to be present.
One doesn't often find outsiders at an authentic voodoo service. Getting into such a gathering is difficult without personal contacts, and the real thing usually takes place too far from the capital to be convenient for people spending only a short time in Haiti. There are "ceremonies" offered in or near Port-au-Prince for tourists, of course, but these are little more than folklore presentations staged for money. Real voodoo is a religion, concerned not with tourists but with the invocation and worship of gods and spirits.
The service mentioned was in the seaside town of Petit Goave, about 45 miles from the capital on the Southern Peninsula. Rural slums line both sides of the main shipping district. The land is flat and dusty, except when the wet-season rains transform it into a chocolate pudding that smells rather cozily of donkey droppings. Many of the town's buildings are typically old-style Haitian, two-storied, unpainted, with wrought-iron balconies. Not the most pleasant country town in Haiti. Nor was the gentleman in question the most pleasant of visitors. Obnoxious in the extreme, he got into trouble first with his arrogance, then with his camera. A guest at a voodoo service is not expected to whip out a camera and start taking flash pictures any more than one at a church service in, say, New York would be expected to do so. Certainly not without asking permission first. Then because the gentleman spoke no Creole and could not understand what he was being told, he became even more arrogant and was asked to leave.
Probably nothing much would have happened to him had he refused. In five years of residence in Haiti and many return visits I have met very few violent Haitians. But he did leave, and later wrote a rather long article about what he had witness
Η εμφάνιση κάποιων Lwas στις θρησκευτικές τελετές με ανθρώπινη μορφή:
Πολλοί ερευνητές του Voodoo, μέσα σε αυτούς και ο Hugh, έχουν αναφέρει την εμφάνιση "περίεργων ανθρώπων" σε διάφορες τελετές Voodoo. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν την ανθρώπινη μορφή των Lwas. Αρχικά , οι ερευνητές σκέφτηκαν ότι αυτοί ήταν απλώς ήθοποιοί που έπαιζαν καλά το ρόλο τους. Όταν όμως ο Sc. White (ανώτερος λέκτορας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Ορλεάνης) φωτογράφησε κάποιον από αυτούς, διαπίστωσε ότι δεν εμφανιζόταν στη φωτογραφία!
Η αιώρηση των houngans:
Έχουν αναφερθεί διάφορες περιπτώσεις σύμφωνα με τις οποίες οι mambos αιωρούνται αρκετά εκατοστά από το έδαφος, χωρίς να αυτοσυγκεντρώνονται άλλα έχοντας πλήρη επαφή με το περιβάλλον. Μερικοί από αυτούς ,όπως ο Mamiandrata, λέγεται ότι μπορούσαν να ελέγξουν την ιδιότητα αυτή και να "πετάνε" κατα βούληση. Όπως αναφέρει ο White "some of these people seemed to float in the peristyle. Everytime this would happen , we would keep looking for strings that supported them but we would not find anything! When we would ask those people after the ceremony, the only answer we would get is :'Lwas aident' - The Lwas help (in French)".
Matto Soleil (o υλικός ήλιος):
Όταν οι κάποιοι houngans αυτοσυγκεντρώνονται έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο της φωτοβόλησης τους! Πράγματι, παρουσιάζεται γύρω τους "ένα περίεργο φως" το οποίο εστιάζεται στα χέρια και στο κεφάλι.
Το γύρισμα των ματιών:
Σε πολλούς από τους πιστούς ,όταν καταλαμβάνονται από κάποιο Lwa, εμφανίζεται το φαινόμενο της ανεξέλεγκτης περιστροφής των ματιών. Τα μάτια κινούνται ανεξέλεγκτα και μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις έχει την περιστροφή του βολβού του ματιού, έτσι ώστε η κόρης (καθώς και το σύμπλεγμα του φακού) να βρίσκονται πίσω, "κοιτώντας" προς το εσωτερικό του κεφαλιού.
Διαβάστε Περισσότερα: asxetos.gr
Η λέξη "Vodoun" (γνωστή και ως: Vu, Vodun, Vudu, Vodou) προέρχεται από τη Δαχομιανή διάλεκτο, της γλώσσας Ewe/Fon. Όμως, η λέξη "Vodou" είναι η πιο κοινή χωρίς έμφαση στο τελικό "n". Η λέξη "Vodoun" περιλαμβάνει την πνευματική παράδοση του "Vodou" ,λέξη που εννοεί τα πνεύματα(οντότητες)που λατρεύονται. Στη γλώσσα της Ewe ο φθόγκος "vu" (vudu) είναι ουσιαστικά μια μεταφορική φράση που χρησιμοποιείται να περιγράψει τη φύση των Πνευμάτων "Vodou". Η κυριολεκτική σημασία είναι "αντλώ νερό" και χρησιμοποιείται για να υποδείξει την πλήρη διαδικασία του κύκλου της γέννησης, ζωής, θανάτου και αναγέννησης και όλα τα στοιχεία που αφορούν τη ζωή ενός μυημένου. Η κατάληξη "-ουn, -ou, -non" συναντώνται πολύ συχνά στη γραμματική της Fon/Δαχομιανής.
Σημείωση: στο άρθρο παρακάτω θα γίνεται χρήση τόσο της λέξης Vodun , όσο και της λέξης Voodoo έτσι ώστε το κείμενο να μείνει στο πνεύμα της εκάστοτε πηγής
Ιστορική Αναφορά
Τo Vodun(Vodoun, Voudou, Vodun, Sevi Lwa) είναι ευρέως γνωστό σήμερα ως Voodoo.Υπολογίζεται πως η αρχική του μορφή αναπτύχθηκε περίπου το 3000 πΧ στο Αφρικανικό "κράτος" της Δαχομείας (περιλαμβάνει μέρη από το σημερινό Tόγκo, Βένιν και Νιγηρία). Οι σκλάβοι μετάφεραν μαζί τους την θρησκεία όταν μεταφέρθηκαν στην Ταϊτή και σε άλλα νησιά των Ανατολικών Ινδιών.Το Voodoo εκδιώχθηκε κατά την αποικιοκρατική περίοδο του 19ου-20ου αιώνα καθώς και κατά τη διάρκεια των Μαρξιστικών καθεστώτων, ενώ απέκτησε επίσημο "πατριαρχείο" το 1989 στην Ταϊτή, όταν εγκαταστάθηκε εκεί τοπική-δημογραφική κυβέρνηση. Το Vodun εξασκείται από πάνω από 60.000.000 ανά τον κόσμο-βάση στατιστικών στοιχείων του Κεντρικού Ναού στην Ταϊτή-, με κυρίαρχες περιοχές τις Ανατολικές Ινδίες , την Ταϊτή (όπου το 95% του πληθυσμού είναι μυημένοι), τη Βόρεια Αμερική και Νότια Αμερική (λίκνο του εκεί είναι η Νέα Ορλεάνη).
Αν και το κεντρικό του δόγμα προήλθε από διαφορετικά μέρη της Αφρικής, πολύ πριν οι Ευρωπαίοι αρχίσουν το εμπόριο σκλάβων, η σημερινή δομή του Vodun δημιουργήθηκε στην Ταϊτή κατά τη διάρκεια του αποικισμού της Hispaniola. Η βίαιη μετακίνηση των σκλαβωμένων Αφρικανών από διάφορες εθνικές ομάδες ήταν αυτή που διαμόρφωσε τις συνθήκες κατάλληλα για τη δημιουργία του Vodun.Οι Ευρωπαίοι αποικιοκράτες θεωρούσαν ότι με την απομόνωση των εθνικών ομάδων των σκλάβων και με την εμβάπτισή τους ως Χριστιανούς, θα εμπόδιζαν μια τυχών συσπείρωσή τους. (Πρέπει να αναφερθεί ότι τα μέτρα αυτά ήταν πολύ καταπιεστικά για τους σκλάβους. Απαγορευόταν με κάθε τρόπο η θρησκευτική δραστηριότητα χωρίς άδεια από την επίσημη εκκλησία της εκάστοτε αποικίας. Επιπλέον, απαγορευόταν στους σκλάβους η επικοινωνία μέσω αφρικανικών διαλέκτων , όμως και η χρήση της Αγγλικής/Γαλλικής γλώσσας , εκτός μόνο όταν αυτή χρησιμοποιούταν για λατρεία του ευαγγελίου!).
Τα μέτρα αυτά είχαν τα αντίθετα αποτελέσματα , αφού μες στη μιζέρια της θρησκευτικής καταπίεσης και τις άθλιες συνθήκες της δουλείας οι νέγροι σκλάβοι συνενώθηκαν κάτω από τη δική τους πίστη. Οι σκλάβοι, όμως, δεν λάτρευαν μόνο δικούς τους -προηγούμενους- Θεούς, αλλά έφτασαν να δημιουργούν δικές τους τελετές. Στην πορεία πολλά από τα αλλαγμένα τελετουργικά και πιστεύω ενώθηκαν δημιουργώντας τη νέα θρησκεία της Vodun.(Τέτοιες εθνικές ομάδες είναι οι Φόν, οι Νάγκο, ο Ίμπο, οι Δαχομειανοί , οι κάτοικοι του Κονγκό , οι Σενεγαλέζοι, ο Χασαυριανοί , οι Καπλαούντες , οι Μονδουνγκέζοι και οι Λιβυανοί)
Μια γρήγορη ιστορική αναδρομή για το Vodun στην Ταϊτή.
1730-1790: Η άνοδος του Vodun και η σταδιακή επικράτηση της Δαχομιανής μορφής.
1790-1800: Επαναστατική περίοδος στην οποία το Vοdun γνώρισε σημαντική αύξηση.
1800-1815: Το Vodun γνώρισε μεγάλη πίεση από τους τρεις πιο γνωστούς κυβερνήτες της Ταϊτής (Toussaint Louverture, Jean-Jacques Dessalines και Henry Christophe)
1815-1850: Ακόμα μεγαλύτερη διάδοση. Υπό την εξουσία του κυβερνήτη Soulouque το Vodun έγινε δεκτό από το καθεστώς και επιτράπηκε η δημόσια λατρεία του.
1860-1945: Διάφοροι περίοδοι της Ρωμαιοκαθολικής καταπίεσης, με τελικό αποτέλεσμα ένα πόλεμο ενάντια στο Vodun στα 1940. Μετά την αποτυχία του πολέμου αυτού οι Ρωμαιοκαθολικοί μείωσαν την αντίθεσή τους προς το Vodun(19 Σεπτεμβρίου 1945, αναφέρεται και πρώτη φορά το όνομα Vodun από τον χριστιανό ιερωμένο Jelacrond)
1945-σήμερα: Απάρνηση του Vodun από το κίνημα του Duvalier και ανάπτυξη της αντι-Vodun κίνησης Αμερικάνων Βασικό-προτεσταντών (America Fundamentalist Protestant against Vodun)
1975-σήμερα: Επανάνοδος του Vodun, ειδικά σε σχέση με τους Lwa και τον Ogoun, σαν κινητήρια δύναμη για το αγροτικό κίνημα αναμόρφωσης της Ταϊτής
(αρχική πηγή James Layburn : The Haitian People, τελική πηγή Bob Corbett , Δεκέμβριος 1991)
Είδη Vodun
Υπάρχουν δύο κυρίαρχα είδη Vodun: To Rada ,που είναι το "καλό" Vodun που περιέχει καλά και ειρηνικά Lwas και το Petro (γνωστό και ως Congo) που είναι το Vodun οξύθυμων και κακών Lwas και στο οποίο περιλαμβάνονται: οι κατάρες , τα σεξουαλικά όργια και η δημιουργία zombi(Η σχέση μεταξύ Rada και Petro Vodun μπορεί να παρομοιαστεί ,άνετα, με τη σχέση Χριστιανισμού και Σατανισμού. Μέχρι το 2000 μόνο το 1,4% του συνολικού σώματος πίστευε στο Petro Vodoun)Το δόγμα του Vodun
Βασική αντίληψη του κόσμου μέσα από τη θεολογία του Vodun:To Vodun αναγνωρίζει ένα μοναδικό Θεό , τον/την Bondye/Bon Dieu ή Gran Met. Επιπλέον υπάρχουν πάρα πολλές άλλες πνευματικές οντότητες :
Lwa ή Loa: Θεωρούνται τα πνεύματα όλων των δυνάμεων του κόσμου (όπως αναπαραγωγή , γέννηση κτλ) και θεωρούνται συγγενείς του Bondye. Λέγεται ότι μπορούν να επικοινωνήσουν με τους ανθρώπους (σαν οπτασίες) και ότι στις διάφορες θρησκευτικές τελετές κυριεύουν τα πνεύματα των πιστών και δίνουν διάφορα μηνύματα. Στους / στις Lwa αποδίδονται και όλα τα περιστατικά της ζωής των ανθρώπων.
Οι δίδυμοι : Περίεργα ζευγάρια πνευμάτων με αντίθετες δυνάμεις, δύσκολο να ελεγχθούν (χαρά-λύπη, καλό-κακό κτλ). Όταν λατρεύονται, περιστασιακά, στις θρησκευτικές τελετές βοηθούν τους πιστούς δίνοντάς τους τις καλές τους ιδιότητες.
Οι νεκροί : Οι νεκροί που δεν τους αποδόθηκαν οι μεταθανάτιες τιμές θεωρούνται επικίνδυνοι , ενώ αυτοί που ενταφιάστηκαν κατάλληλα θεωρούνται ότι φέρνουν γούρι.
Επιπλέον, το δόγμα του Vodoun πιστεύει ότι κάθε άνθρωπος έχει τρεις υποστάσεις :
i)Το φυσικό του σώμα, το οποίο είναι θνητό.
ii)Τον ti-bon-ange (από το Γαλλικό petit-bon-ange=μικρός φύλακας άγγελος): που είναι ένα είδος "παγκόσμιας ψυχής" (δηλαδή το μέρος του ανθρώπου στο ολικό πνευματικό σύνολο)
iii)Τον gwo-bon-ange(από το Γαλλικό gros-bon-ange=μεγάλος φύλακας άγγελος): που είναι η προσωπική ψυχή του ατόμου. Το άτομο είναι αθάνατο από τον gwo-bon-ange , που μπορεί πολλές φορές να ενωθεί με κάποιο Lwa. Eπιπλέον , πιστεύεται ότι κατά τη διάρκεια κατάληψης ενός ατόμου από κάποιο Lwa , τότε ο ti-bon-ange εγκαταλείπει προσωρινά το σώμα και το παραδίδει στον Lwa
Ιερείς και ιεραρχία ιερωμένων:
Το κύριο ιερατικό σώμα του Vodun αποτελείται από τους houngans(άντρες ιερείες) και τις mambo(γυναίκες ιέρειες). Επιπλέον υπάρχουν οι bokor, οι λεγόμενοι μάγοι του Vodun οι οποίοι δεν είναι και πολύ δεμένοι με την κεντρική θρησκεία. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι δεν υπάρχει ιεραρχία ανάμεσα στους ιερείς και μάλιστα κάθε houngan , mambo και bokor δρα σχετικά ανεξάρτητα (δεν υπάρχουν ανώτεροι θρησκευτικοί άρχοντες και ούτε κεντρική αρχή - Σημείωση : Η κεντρική "εκκλησία" Vodun της Ταϊτής (Vodun hounfou in Haiti) δεν παίζει διοικητικό ρόλο, παρά μόνο είναι η κεντρική αρχή που έχει αναλάβει την "επικοινωνιακή πολιτική" της θρησκειας). Εκτός από αυτούς υπάρχουν και τα άτομα που δεν είναι αυτοί καθ'εαυτοί ιερείς, αλλά βοηθούν στις τελετές αυτοί είναι:O hounganikan , που είναι ο κεντρικός συντονιστής της εκάστοτε τελετής (σχετικά με το χωρό και τη μουσική), οι Tanbu Ops (από το Γαλλικό operateur = χειριστής) . Είναι τα άτομα που παίζουν τα tanbu , τα πολύ γνωστά αφρικανικά τύμπανα.
Υπάρχουν τέσσερις κατηγορίες Tanbu-Ops με κύριο χαρακτηριστικό το μέγεθος του τύμπανου που παίζουν: ο pappa(μεγάλο τύμπανο -ένα μετρο ύψος) , η mamma(τύμπανο μεσαίου μεγέθουνς -μισό μέτρο ύψος) και ο/η petit(τύμπανο μικρού μεγέθους -περίπου 30cm).Τέλος , η τέταρτη κατηγορία είναι οι τυμπανιστές που παίζουν το εξαιρετικά ακριβό και σπάνιο τύμπανο assortor(ύψος από 3 με 4 μέτρα) πάνω σε μια πλατφόρμα ,και οι La Place(ο αρχηγός της εκάστοτε τελετής) και οι Hounsi, που εργάζονται σαν υπηρέτριες στις τελετές και είναι συνήθως γυναίκες ντυμένες με χαρακτηριστική λευκή ενδυμασία.
Οι mambos/houngans καλούνται εξυπηρετήσουν τους πιστούς θεραπεύοντας τους (είτε με τη βοτανολογία η οποία είναι πάρα πολύ αναπτυγμένη στις περιοχές αυτές ή ακόμα και με την κλασσική δυτική ιατρική!),κάνοντας θρησκευτικές τελετουργίες για επικοινωνία ή γαλήνη των πνευμάτων, μυώντας νέους ιερείς(με τη λειτουργία του kanzo) λέγοντας το μέλλον διαβάζοντας τις παλάμες, κάνοντας ξόρκια (καταστροφής ή προστασίας)και ,τέλος, στο να φτιάχνοντας φίλτρα για διάφορους λόγους (Αγάπη, χρήματα, επιτυχία, τύχη, θάνατο)Γενικότερα , μπορούμε να πούμε ότι οι κύριες λατρευτικές λειτουργίες του Vodun είναι η θεραπεία και οι λειτουργίες.
Λειτουργίες
Οι Lwa απαιτούν την προσοχή των πιστών, και θεωρούνται ως δυνάμεις της φύσης που πρέπει να "ταΐζονται" από τους serviteurs(πιστούς).Τέτοιες προσφορές είναι πολλές φορές φρούτα ή ζώα(manje), μια προσφορά όπου το αίμα των ζώων αυτών (κυρίως κότες ή κατσίκες και πιο σπάνια και σε σημαντικότερες τελετές αγελάδες ή γουρούνια) δίνει δύναμη στον Lwa.Υπάρχουν και τελετές που τα manje αποδίδονται στους νεκρούς ή σε συγκεκριμένα Lwa. Eπιπλέον, όμως, υπάρχουν και τελετές με σκοπό την άνοδο των serviteurs σε υψηλότερα σκαλοπάτια της πίστης. Οι διάφοροι βαθμοί είναι οι: lave-tet (στα Γαλλικά = πλύσιμο του κεφαλιού), kanzo(ο εξαγνισμός με τη φωτιά) και το anson που είναι η μετατροπή ενός πιστού σε ιερέα.Οι λειτουργίες γίνονται συνήθως έξω σε κυκλικές καλύβες τις περισσότερες φορές , όπου στο κέντρο τους υπάρχει το poto mitan, η κεντρική κολόνα .
Οι τελετές γίνονται από τους houngans και τις mambos, αλλά συμμετέχουν όλοι (La Place, hounganikon, hounsi, tanbu-ops, καθώς και οι παρευρισκόμενοι). Επιπλέον , στις τελετουργίες οι Lwa μπορούν να κυριεύσουν έναν πιστό για κάποιο χρονικό διάστημα, στο οποίο ο πιστός συμπεριφέρεται ακριβώς όπως ο συγκεκριμένος Lwa (πχ αμα κυριευτεί από τον Ghede , το άτομο φοράει μαύρο καπέλο που παίρνει από το ιερό - σημείωση , το καπέλο βρίσκεται πάντα κρυμμένο στο ναο , αλλά ο πιστός το βρίσκει αμέσως - ,καπνίζει και πίνει ρούμι που υπάρχει στο poto mitan)
Στο Vodun δεν υπάρχουν τυχαία γεγονότα, οι πιστοί πιστεύουν ότι οτιδήποτε στο σύμπαν επηρεάζει όλα τα άλλα. Έτσι ,ότι κάνει κάποιος σε κάποιον άλλο , το κάνει και στον εαυτό του(ο βασικός ηθικός νόμος του Voοdoo). Ο Θεός εκδηλώνεται στον κόσμο μέσα από τα πνεύματα των προγόνων και από τους Lwas οι οποίοι καθορίζουν την τύχη όλων των ανθρώπων και πρέπει να τιμούνται στις τελετές. Η θρησκεία του Vodun πιστεύει ότι όλα τα αντικείμενα και όλα τα φυσικά φαινόμενα έχουν ιερή σημασία και ψυχή (τα αντικείμενα είναι έκφραση του Lwa της τέχνης με τα οποία φτιάχτηκαν -πχ τα ξυλόγλυπτα θεωρούνται έκφραση του Vwgna , Lwa της ξυλουργική- ενώ τα φυσικά φαινόμενα κρύβουν από πίσω ένα διαφορετικό Lwa(πχ Agwe για τον τυφώνα)
Γενικά, οι τελετουργίες γίνονται για τους εξής λόγους:
i) για επικοινωνία με τα πνεύματα και απόκτηση της εύνοιάς τους με θυσίες ζώων , έτσι ώστε να ανταποδώσουν προσφέροντας καλύτερες συνθήκες ζωής καθώς και βοήθεια σε συγκεκριμένα προβλήματα
ii) για τον εορτασμό τυχερών γεγονότων
iii) για την αναίρεση μιας κατάρας από τα πνεύματα (με αποτέλεσμα τη δυστυχία των ανθρώπων)
iv) για τον εορτασμό μιας καθιερωμένης γιορτής Lwa
v) για θεραπεία
vi) για γάμους
vii) για το θάνατo
Tα κυριότερα σημεία μιας τελετής Vodun:
Αρχικά γίνεται μια μεγάλη φιέστα πριν από την τελετή αυτή καθεαυτή. Όταν ξεκινά η τελετή οι houngans ζωγραφίζουν τα veve(Ves-Ves) των Lwaς που θέλουν να παρευρεθούν στη λειτουργία στο πάτωμα του ναού χρησιμοποιώντας αλεύρι από καλαμπόκι (Rada) ή αίμα νεκρού ζώου (Petro). Παράλληλα οι tambou ops ξεκινούν την τυμπανοκρουσία και o La Place παίζει μαράγκες. Όταν ο σχεδιασμός του Veve ολοκληρωθεί τότε αρχίζουν οι ψαλμοί και οι houngans ,οι mambo ,οι hounsis και οι πιστοί αρχίζουν να χορεύουν (πολλές φορές οι πιστοί μένουν απλοί θεατές στο χωρό).Σε κάποια στιγμή κάποιος που παρευρίσκεται στην τελετή θα πέσει κάτω (συνήθως οι hounsis) , σημάδι ότι καταλήφθηκε από κάποιον Lwa. Το άτομο αυτό θα συμπεριφέρεται ακριβώς όπως o Lwa και οι υπόλοιποι θα τον περιποιούνται όπως τους αρμόζει. (Υπάρχει ακόμα η πιθανότητα να εμφανιστεί ο εκάστοτε Lwa στο ναό με την κανονική του μορφή και όχι κυριεύοντας το σώμα κάποιου).
Ακολουθεί θυσία ζώου (συνήθως κόβεται ο λαιμός) και το αίμα του ζώου συλλέγεται σε κάποιο δοχείο το οποίο και πίνει το άτομο που καταλήφθηκε από τον Lwa (Petro) ή το ζώο ψήνεται και ο Lwa το τρώει. Veves (Ve-Ves, Ves-Ves, Ve-Ves)
Tα Veves είναι σχήματα που γίνονται κατά τη διάρκεια μιας τελετής Vodoun γύρω από το poto mitan ή και σε άλλες περιοχές μέσα στο περιστύλιο. Τα σχήματα αυτά γίνονται είτε από αλεύρι καλαμποκιού (Rada Vodoun) είτε από αίμα ζώων (Petro Vodoun).
Υπάρχουν διάφορα είδη Veves, με κυριότερα τα εξής:
Lwa Veves: Tα Veves αυτά είναι χαρακτηριστικά για τον κάθε Lwa και χρησιμεύουν στην επίκλησή του κατά τη διάρκεια μιας λειτουργίας. Πολλές φορές οι πιστοί τα ζωγραφίζουν με φανταχτερά χρώματα στο σώμα τους. Με τον τρόπο αυτό θέλουν να δείξουν στους/ στις Lwa ότι είναι ευπρόσδεκτοι να καταλάβουν το σώμα τους.Talisman Veves: Tα συγκεκριμένα Veves χρησιμοποιούνται με τη μορφή φυλακτού. Είτε ζωγραφίζονται πάνω σε αποξηραμένα φύλλα είτε σχεδιάζονται πάνω σε μικρά κομμάτια ξύλου. Υπάρχουν διάφορα τέτοια Veves ,όπως για προστασία από κακούς Lwas, για καλή τύχη, για γονιμότητα κα.
Veves σώματος: Τα Veves αυτά βάφονται στο σώμα του κάθε μέλους της κοινότητας Vodoun για να χαρακτηρίσουν την ιδιότητα του. Υπάρχουν Veves γιατρών , νοσοκόμων, mambo, houngan, hounsi, tambu op και πολλά άλλα είδη
Επιθανάτια Veves: Αν και υποκατηγορία των Lwa Veves, αξίζουν ιδιαίτερη αναφορά γιατί συναντώνται μόνο σε μερικές τοπικές λατρείες. Τα Veves αυτά ζωγραφίζονται στο σώμα του νεκρού μετά το θάνατό του για να τον στιγματίσουν: Μπορούν να δείξουν ότι στη ζωή αυτός έπραξε καλές πράξεις και αξίζει τιμές στον κόσμο των πνευμάτων ή να καταδείξουν ότι ήταν εγκληματίας και να συνεχιστεί η τιμωρία του στον κόσμο των πνευμάτων (Τρομερή κατάρα είναι το Veve Noqua (Petro) το οποίο ουσιαστικά λέει στα πνεύματα να κατατρέξουν την ψυχή του νεκρού και να μην την αφήσουν ήσυχη σε όλη την αιωνιότητα)
Oι κυριότεροι Lwa του Vodun- Αναπροσαρμοσμένη πηγή από το βιβλίο Gods in Vodun , του Sk. Johnson Junior
Legba / Papa Legba (Rada)
Είναι γνωστός σαν ο γέρος που φυλάει τα σταυροδρόμια και πρέπει να χαιρετίζεται οποτεδήποτε επιδιώκεται η επικοινωνία ή η βοήθεια από άλλους Lwas , διότι ελέγχει το πέρασμα από τον κόσμο μας στον κόσμο των πνευμάτων. Επιπλέον, είναι ο προστάτης του poto mitan (η κεντρική κολόνα στους ναούς Vodun) και θεωρείται σύμβολο του ηλίου και γενικότερα των θετικών γεγονότων. Όταν εμφανίζεται στον φυσικό κόσμο έχει τη μορφή ενός αξιαγάπητου παππούλη με πληγές στο δέρμα του και καπνίζει πίπα. Όταν κυριεύει κάποιον πιστό , τα άκρα του γυρνούνε , ένα όχι και πολυ ευχάριστο θέαμα.
Kalfu / Carrefour (Petro) - Είναι ο "κακός" δίδυμος αδερφός του Legba. O Kalfu ελέγχει και ο ίδιος τα σταυροδρόμια , και ελέγχει τις κακές δυνάμεις στον κόσμο. Επιτρέπει το πέρασμα της κακής τύχης, της καταστροφής, της δυστυχίας κτλ στον κόσμο μας. Το Vodun υποστηρίζει πως αν δεν υπήρχε ο Kalfu τότε το κόσμος θα ήταν πολύ πιο δίκαιος και καλύτερος.
Ghede (Rada/Petro) Επιτρέπει το πέρασμα των σταυροδρομιών στην μεταθανάτιο ζωή (για τον ti-bon-ange).Το σύμβολό του είναι ο σταυρός στις ταφόπλακες, και θεωρείται ο Legba της μεταθανάτιας ζωής. Επιπλέον , είναι ο θεός του ερωτισμού (=sex?). Ο Ghede δεν ντρέπεται για τον ερωτισμό αλλά ούτε και ευχαριστιέται υπερβολικά από αυτόν
O Ghede είναι σχετικά πολύ πλακατζής και με καλό χαρακτήρα. Πολλές φορές έρχεται "απρόσκλητος" στις τελετές, αλλά είναι πάντα καλοδεχούμενος από τους πιστούς. Παρουσιάζεται σαν γέρος που φοράει μαύρα ρούχα και ψηλό καπέλο, του αρέσει πάρα πολύ το καλό ρούμι και καπνίζει πάρα πολύ. Επιπλέον του αρέσει να πειράζει τις γυναίκες και πολλές φορές ρίχνεται στις hounsi. Αμα , όμως, αγριέψει τότε μπορεί να γίνει πολύ εκδικητικός.
Όταν ο Ghede καταλαμβάνει έναν πιστό (διαλέγει κυρίως άτομα τα οποία υποβαθμίζουν και υποτιμούν τον ερωτισμό) τον απογυμνώνει (και ψυχικά - ο πιστός δεν μπορεί να πει ψέμματα- και σωματικά - ο πιστός ξεντύνεται). Είναι συνήθως πολύ σκληρός με τους λευκούς που έχουν τη σεξουαλική συμπεριφορά του δυτικού πολιτισμού.
Επιπλέον, γίνεται αναφορά στον Ghede και ως Baron Samedi(σε ελεύθερη μετάφραση από τα Γαλλικά:ο άρχοντας του Σαββάτου), όπου και θεωρείται ότι είναι ο θάνατος. Είναι η πρώτη επαφή των πιστών με τους νεκρούς, και όποιος θέλει να επικοινωνήσει μαζί τους πρέπει πρώτα να χαιρετίσει καλέσει τον Baron Samedi.
Ο Ghede έχει καλό χαρακτήρα και είναι γεμάτος χιούμορ. Γνωρίζει όλα τα μυστικά των νεκρών και των οικογενειών τους και είναι διατεθειμένος να γνωστοποιήσει τις πληροφορίες αυτές.
Ακόμα, ο Ghede είναι και ο προστάτης των παιδιών και απεχθάνεται να βλέπει παιδιά να πεθαίνουν, γι αυτό και δίνει σχεδόν πάντα τη βοήθειά του σχετικά με άρρωστα παιδιά (ένα πολύ περίεργο γεγονός είναι ότι η παιδική θνησιμότητα στην Ταϊτή είναι μόνο 4%, ενώ η θνησιμότητα ενηλίκων κυμαίνεται στο 10-15% . Οι πιστοί μιλούν για την προστασία του Ghede).
Εκτός από αυτά ο Ghede λέγεται ότι έχει τη δύναμη πάνω στα ζόμπι και σε όλες τις δυνάμεις του άλλου κόσμου, αφού είναι φύλακας του νεκροταφείου. Οποιοδήποτε Vodun Petro σχετικό με τη νεκρομαντεία αντλεί τη δύναμή του από τον Baron Samedi.
Αzacca ή Zaka (Rada) - Είναι ο Lwa της γεωργοκτηνοτροφίας και αδερφός του Ghede, γι'αυτό και ο Ghede έρχεται συχνά στις τελετές του Zaka , όταν ο Zaka είναι στο σώμα κάποιου πιστού και δεν μπορεί να τον διώξει!.Ο Zaka είναι ένας απλός αγρότης σεβαστός από όλους χάρη στην εργατικότητά του. Eίναι συνήθως ξυπόλυτος και φοράει ψάθινο καπέλο. Ο Zaka παρουσιάζει πολλές ομοιότητες ως προς τον Ghede στην συμπεριφορά του , αλλά αντιθέτα από τον Ghede είναι αγενής και συχνά άξεστος όταν τρώει. Πολλές φορές πιστοί κυριευμένοι από τον Zaka κλέβουν φαγητό και κρύβονται κάπου , όπου το τρώνε γρήγορα, πριν τους πιάσουν. Ακόμα, είναι κουτσομπόλης και προσέχει τα πάντα όσα γίνονται στους ανθρώπους (φλερτ, τσακωμοί κτλ) και όταν κυριεύσει κάποιον πιστό , τα λέει όλα κουτσομπολεύοντας.
Dumballah / Dumballah Wedο(Rada) - Είναι η εικόνα του πατέρα-Lwa στη θρησκεία του Vodun. Είναι πάνσοφος αλλά δεν μοιράζεται τις γνώσεις του με όλους, και δεν επικοινωνεί με τους πιστούς εύκολα. Παρουσιάζεται με τη μορφή φιδιού και εμφανίζεται στις τελετές , έρποντας στο δέντρο που υπάρχει στο ναό. Επικοινωνεί με αινίγματα και δεν γίνεται άμεσα αντιλιπτός, παρά μόνο μέσω του ότι προδιαθέτει όλους τους πιστούς αισιόδοξα. Όταν ο Dumballah κυριεύει κάποιον , τότε ο πιστός αποκτά τεράστια αντοχή και του δίνεται από τους houngan και τις mambo το ιερό αυγό (φτιαγμένο συνήθως από ξύλο) , το οποίο ο πιστός συνθλίβει με τα δόντια του.
Ayida(Rada) - Eίναι η lwa-γυναίκα του Dumballah , και παρουσιάζεται σαν ουράνιο τόξο. Η ayida και ο Dumballah είναι οι ζωοποιές δυνάμεις του Vodun (Dumballah-αρσενικά , Ayida-θηλυκά) - Oι Dumballah και Ayida στον τομέα αυτό είναι δίδυμοι.
Agwe(Rada/Petro) - Ο Lwa-κυρίαρχος της θάλασσας που ελέγχει όλα τα πλάσματά της και τα πλοία που πλέουν σε αυτή, με κυρίαρχο σύμβολο του τα κοχύλια. Η τελετή που γίνεται για τον Agwe είναι διαφορετική: Ένα ξύλινο καραβάκι ετοιμάζεται και σε αυτό τοποθετούνται οι προσφορές των πιστών(πάντα σε αυτές υπάρχει η σαμπάνια, που είναι το αγαπημένο ποτό του Agwe). Το καραβάκι αυτό σπρώχνεται προς τα ανοιχτά και, άμα βυθιστεί τότε σημαίνει ότι ο Agwe δέχτηκε την προσφορά , αλλιώς (αν δηλαδή ξεβραστεί στην ακτή) ότι την απέρριψε.
H αντίστοιχη δίδυμη του Agwe είναι η Marasa.
Ogoun(Rada/Petro) - Είναι ο Lwa-πολεμιστής , γνωστός και ως καταστροφέας των ανθρώπων, με κυρίαρχο χαρακτηριστικό του τη στρατιωτική πειθαρχία. Είναι δυνατός και αποφασιστικός. Όταν καταλαμβάνει τους πιστούς τότε παίρνει διάφορες μορφές:
Ogoun sangue , ο πληγωμένος στρατιώτης που έχει ανάγκη από φροντίδα
Ogoun Feraille, ενδυναμώνει τους πιστούς χτυπώντας τους απαλά στην πλάτη και στους γλουτούς
Ogoun Badagris, μπορεί να εδυναμώσει κάποιον ετοιμοθάνατο και να τον περιφέρει κάνοντας επίδειξη δύναμης.
Eίναι επιπλέον η οντότητα της φωτιάς και το αγαπημένο του χρώμα είναι το κόκκινο. Επιπλέον θέλει να του αποδίδεται ρούμι , το οποίο συχνά ρίχνεται στο έδαφος , καίγεται και όταν παρουσιάζεται τα καυσαέρια εξαφανίζονται από το ναό. Aγαπημένο του αντικείμενο είναι το σπαθί και πολλές φορές δίνει ολόκληρες παραστάσεις με αυτό , με την πιο συνηθισμένη, να διαπερνά με το σπαθί το δέρμα του , χωρίς να τρυπιέται και να αιμορραγεί.
Εrzulie(Rada/Petro)
H lwa της ομορφιάς και προστάτιδα των ονείρων, της ελπίδας και των προσδοκιών, γι'αυτό και είναι η πιο λατρεμένη Lwa. H Erzulie είναι πολύ αρχοντική και μόλις κυριεύσει κάποιον τότε θα κάνει το λουτρό της, με τα καλύτερα υλικά που έχουν φυλαγμένα οι mambo και οι hungans. Mόλις τελειώσει θα ντυθεί με μεταξένια ρούχα με σχέδια λουλουδιών και άλλα μοτίβα που τονίζουν τη θηλυκότητα της.
Μπορεί απλώς να εμφανιστεί στους υπηρέτες της με τους οποίους συνήθως γευματίζει. Της αρέσει πάρα πολύ ο χορός και συνήθως φιλάει και προσπαθεί να αποπλανήσει τους άντρες.
Η Erzulie έχει παντρευτεί με τους Dumballah, Ogoun και Agwe (η πολυγαμία επιτρέπεται στο Vodun) και πολλές φορές "φλερτάρει" και τον Zaka. Όμως, σε κάθε εμφάνισή της μπορεί να διαλέξει οποιοδήποτε πιστό σαν τον εραστή της για τη συγκεκριμένη μέρα.
Γενικά, όμως, παρουσιάζεται σαν ανικανοποίητη και τελικά αρχίζει να κλαίει, ακόμα και αν οι πιστοί προσπαθούν να την ηρεμίσουν με κάθε τρόπο. Αυτό συμβαίνει γιατί η Erzulie είναι αυτή που δέχεται το βάρος των προβλημάτων του κόσμου.
Παρ'όλα τα ερωτικά της παιχνίδια, η Erzulie είναι παρθένα(όχι με τη "σωματική" έννοια) και έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τον άξεστο ερωτισμό του Papa Ghede μιας και η Erzulie συμβολίζει την ανώτερη αγάπη
H μοιρολατρεία του Vodun
Ένα από τα κυριότερα χαρακτηριστικά του Vodoun είναι η έλλειψη ελευθερίας και η μοιρολατρία. Ένα βασικό δόγμα του νεο-Ταϊτιανού Vodoun είναι ότι η ζωή καθορίζεται από τους Lwa. Βασικά, οτιδήποτε γίνεται στη ζωή είναι αποτέλεσμα της συνισταμένης δράσης των Lwa. Οτιδήποτε θέλει να αλλάξει ο πιστός στη ζωή, από γάμο μέχρι την αλλαγή του κοινωνικού συστήματος θα είναι αποτέλεσμα της πράξης διαφόρων Lwa, με τους/τις οποίους/οποίες θα πρέπει να έρθει πρώτα σε συνεννόηση. Το χαρακτηριστικό αυτό , σύμφωνα με διάφορες ψυχολογικές και κοινωνιολογικές μελέτες, ενσωματώθηκε στο δόγμα του Vodoun εξ'αιτίας της ζωής των σκλάβων της Ταϊτής (μέχρι περίπου το 1945, η κάτοικοι της ζούσαν στο ανελεύθερο αποικιοκρατικό καθεστώς). Γεγονός είναι ότι διάφορα νεότερα παρακλάδια του Vodoun σε ολόκληρο τον κόσμο , έχουν αρχίσει να αλλάζουν το δόγμα τους εισάγοντας την ελευθερία επιλογής και σκέψης.Mαγεία και Vodun
Όλοκληρο το θρησκευτικό σύστημα του Vodun έχει άμεση σχέση με τη μαγεία. Από τις διάφορες θρησκευτικές τελετές επίκλησης των Lwas που ουσιαστικά είναι δεν είναι τίποτα άλλο από "περίεργες" γητείες, το Vodun περιλαμβάνει και τη συγκέντρωση ενέργειας για την επίτευξη κάποιου στόχου. Oι κυριότερες μορφές μαγείας , λοιπόν που μπορεί να παρατηρήσει κανείς στο Vodun είναι οι εξής:α)Γητεία: Όλες σχετικά οι θρησκευτικές τελετές στο δόγμα δεν είναι τίποτα άλλο παρά γητείες, με τελικό σκοπό την προδιάθεση των Lwas (πνευμάτων) ευνοϊκά απέναντι στους πιστούς, έτσι ώστε να πραγματοποιηθούν κάποιες πληροφορίες (βλέπε παραπάνω)
β)Συγκέντρωση ενέργειας: Ο διαλογισμός και η συγκέντρωση είναι ένα αναπόσπαστο μέρος της θρησκείας του Vodun. Όλοι οι Houngans και οι Mambos πριν τελέσουν οποιαδήποτε τελετή , ή ακόμα και πριν παρασκευάσουν κάποιο μαγικό φίλτρο αυτοσυγκεντρώνονται με τη χρήση ειδικών Veve "mantra" (=σχήματα που βοηθούν στην αυτοσυγκέντρωση και τα οποία παρατηρούνται κυρίως στις "ανατολίτικες" θρησκείες). Υπάρχουν μαρτυρίες για Houngans και Mambos που αυτοσυγκεντρώνονται και ένα περίεργο φως (Matto Soleil = "Υλικός ήλιος") τους λούζει. Επιπλέον, έχουν παρατηρηθεί φαινόμενα τηλεκίνησης από τους ιερείς του Vodun οι οποίοι βρίσκονται σε αυτοσυγκέντρωση. Τέλος, λέγεται πως οι παλαιότερες Mambos δεν ζωγραφίζουν τα Veves στο έδαφος, αλλά όταν αυτοσυγκεντρώνονται ρίχνουν στον αέρα τους κόκκους κόκκινου καλαμποκιού και αυτό πεύτουν στο έδαφος σχηματίζοντας το Veve!
Μαύρη μαγεία και Voodoο
Όπως σχεδόν και κάθε θρησκεία το Vodun περιλαμβάνει και ένα μαύρο παρακλάδι το οποίο στην περίπτωση του Voodoο ονομάζεται Petro Vodun (Πολλοί πιστεύουν ότι αυτό το όνομα έχει σχέση με τον Αγιο Πέτρο στην καθολική πίστη, τον φύλακα των νεκρών). Το Petro Vodun "ειδικεύεται" σε κατάρες , νεκρομαντεία και στα περίφημα: κούκλα Vodun και Zombie (επιθετικά Lwa).Το Petro Vodun αποτελεί το λιγότερο από το 5% της συνολικής λατρείας Vodoun στην Tαϊτή και οι περισσότεροι πιστοί δεν θέλουν να έχουν σχέση με αυτό.:Κούκλες Vodun: Οι περίφημες κούκλες Vodun , υπάρχουν και εξασκούνται σε πολύ περιορισμένο αριθμό
Voodoo και ζόμπι
Η θρησκευτική εξήγηση :
Ένα από τα χαρακτηριστικότερα χαρακτηριστικά του Vodun (του Petro Vodun) είναι τα λεγόμενα ζόμπι (από το Γαλλικό Zombie). Τα ζόμπι λοιπόν, σύμφωνα με το δόγμα του Vodun είναι άτομα τα οποία πέθαναν και επανήλθαν στη ζωή χάρη σε κάποια ειδικά φίλτρα (φτιαγμένα κυρίως από Bokors) τα οποία "ξαναζωντανεύουν" το νεκρό σώμα. Με το θάνατο του ατόμου, το φυσικό σώμα και οι ti-bon-ange και gwo-bon-ange αποχωρίζονται , έτσι το πρώτο μένει έρμαιο στον κόσμο μας. Οι Bokor λέγεται ότι με τα φίλτρα τους καταφέρνουν και επανασυνδέουν τον ti-bon-ange με αυτό. Το γεγονός ,όμως, ότι ο gwo-bon-ange λείπει κάνει το ζόμπι υπάκουο και χωρίς οποιαδήποτε αυτοβούληση. Τα ζόμπι παρουσιάζονται αιμοδιψή γιατί θέλουν να αποκτήσουν αίμα το οποίο θα επιτρέψει στο υπερβολικά φθαρτό ,πλέον, σώμα τους να ζουν.Τα ζόμπι που δημιουργούνται από τους Houngans και τις Mambo , λέγεται ότι γίνονται με την βοήθεια των Lwas οι οποίοι σκοτώνουν κάποιον και μετά τον ξανανασταίνουν, καθιστώντας πλήρως κάτω από τον έλεγχο των Houngans, Mambos ή κάποιου που ορίζουν αυτοί.
Η επιστημονική εξήγηση:
Το γεγονός ότι όλοι οι Houngans και οι Mambo που έχουν πάρει μέρος σε τελετές δημιουργίας ζόμπι έχουν παραδεχτεί τη χρήση φίλτρων (των οποίων τη συνταγή δεν έχουν δεχτεί να αποκαλύψουν σε κανένα) σε συνδυασμό με το γεγονός ότι όλοι οι ιερείς Vodun έχουν πάρα πολύ καλές γνώσεις βοτανολογίας , οδήγησε διάφορους ερευνητές στο να συμπεράνουν ότι η όλη διαδικασία βασίζεται σε διάφορες χημικές ουσίες.Ο LK.Jonason το 1932 αρχικά διατύπωσε την άποψη τριών βημάτων για τη δημιουργία ζόμπι:
Α) Η δημιουργία και χρήση δηλητηρίου που θα σκότωνε το άτομο σταματώντας μόνο την καρδιά και αφήνοντας ανέπαφο τον εγκέφαλο
Β) Η δημιουργία και χρήση φίλτρου το οποίο θα επανέφερε την καρδιά (αναστέλλοντας τη λειτουργία του πρώτου φίλτρου) σε συνδυασμό με ένα ισχυρό ναρκωτικό που θα επέτρεπε τον έλεγχο της βούλησης του ζόμπι
Γ) Η χορήγηση σε τακτά χρονικά διαστήματα του ναρκωτικού αυτού , μαζί με αίμα καθώς και διάφορες θρεπτικές ουσίες
Πολλοί άλλοι ερευνητές(με κύριο εκπρόσωπο τον Davis),αργότερα παρουσίασαν την εξής διαδικασία για τη δημιουργία ενός ζόμπι:
Α) Η χρήση κάποιου φίλτρου το οποίο έχει ως σκοπό την δημιουργία ενός φαινομενικού θανάτου για κάποιο χρονικό διάστημα(λεγόμενο στάδιο θήτα)
Β) Η χρήση κάποιου άλλου φίλτρου , ισχυρού ναρκωτικού το οποίο θα επέτρεπε τον πλήρη έλεγχο στη νόηση του ζόμπι
Παρ'όλα αυτά , λίγες είναι οι περιπτώσεις που έχουν επίσημα αναφερθεί ζόμπι, και όσο οι houngans και οι mambos κρατούν το στόμα τους κλειστό, το συγκεκριμένο θέμα θα παραμείνει μυστήριο.
Σχέση Voodoo και Χριστιανισμού
Το Vodun έχει μια πραγματικά πολύ περίεργη σχέση με το χριστιανισμό. Οι Γάλλοι αποικιοκράτες δεν επέτρεπαν την εξάσκηση τοπικών θρησκειών στους δούλους. Αυτό ,όμως, γινόταν ουσιαστικά κάτω από τη μύτη τους, αφού στις διάφορες "φιέστες" που οργανώνονταν οι εντυπωσιακοί χοροί των μαύρων δούλων δεν ήταν τίποτα παρά τελετές Voodoo. Mετά την επανάσταση του 1804 όλοι οι λευκοί εκδιώχθηκαν από την Ταϊτή(πολλοί από αυτούς καθολικοί ιερείς , οι οποίοι σκοτώθηκαν). Το γεγονός αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την αποκοπή σχέσεων με τη ρωμαιοκαθολική εκκλησία για αρκετό καιρό. Στο διάστημα αυτό οι houngans και οι mambos δημιούργησαν μια θρησκεία κράμα διαφόρων τοπικών παραδόσεων αλλά και του μέχρι τότε κυριαρχούντος χριστιανισμού.Έτσι , σχεδόν όλοι οι Lwas ταυτίστηκαν με Αγιους της Χριστιανοσύνης . Μάλιστα οι κάτοικοι της Ταϊτής δε βλέπουν τίποτα το περίεργο στην εξάσκηση και του Voodoo και του Χριστιανισμού ταυτόχρονα και τίθενται υπέρμαχοι και των δύο. Το γεγονός αυτό ενόχλησε τον πάπα ο οποίος έδωσε διαταγή για την "τιμωρία αυτών που βεβήλωσαν το δόγμα". Έτσι πολλοί ναοί κάηκαν και ακόμα περισσότεροι houngans και mambos σκοτώθηκαν ("εξ'αιτίας θρησκευτικού βοτάνου" όπως ανέφεραν οι τοπικές αρχές). Τέλος, όταν οι καθολικοί είδαν ότι αυτό δεν απέδωσε αποφάσισαν να συνεργαστούν με το Voodoο και έτσι τα θρησκευτικά τύμπανα Rada μπήκαν στις καθολικές εκκλησίες, ενώ οι σταυροί εμφανίστηκαν στους ναούς Voodoo αλλά και στους βωμούς τους!
Κάποιες αντιστοιχίες Αγίων του Χριστιανισμού με Lwas Voodoo
Παρθένος-Παναγία : Erzulie
Αγιος Πατρίκιος: Dumballah
Αγιος Πέτρος: Papa Legba/Ghede
Αγιος Νικόλαος: Agwe
Αγιος Ηλίας: Azacca/Zaka
Αγιος Γεώργιος: Ogoun
Το Voodoo ως "λατρεία του κακού"
Το Voodoo έχει παρουσιαστεί στο παρελθόν ως η λατρεία του κακού / δαιμονολατρία. Τελετές μαύρης μαγείας, θυσίες μικρών παιδιών, αιμοσταγείς θεοί και πολλά άλλα είναι αυτά τα οποία έχουν αναφερθεί κατά καιρούς (ακόμα και σε πρόσφατο, έγκυρο περιοδικό μεταφυσικής θεματολογίας γράφτηκε ότι στη θρησκεία του Voodoo , γίνονται ανθρωποθυσίες μικρών παιδιών , με των οποίων το αίμα δημιουργούνται ισχυρά φυλακτά). Βέβαια, υπάρχει το Petro Voodoo, το οποίο είναι ουσιαστικά η βιαιότερη μορφή Voodoo αλλά έχει την ίδια σχέση με το κεντρικό δόγμα με αυτή που έχει ο Σατανισμός με το Χριστιανισμό. Έτσι, σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να κατηγορήσουμε το Voodoo για δαιμονολατρία, πόσο μάλλον για λατρεία του κακού. Οι πιστοί του Voodoo (serviteurs) είναι απλοί άνθρωποι που αντιμετωπίζουν πολλά προβλήματα στην καθημερινή τους ζωή. Όπως είναι φυσικό , και αυτοί θέλουν να απέχουν από οτιδήποτε κακό!
Ανεξήγητα σημεία στο Voodoο
Kλείνοντας την παρουσίαση της θρησκείας του Voodoo, θα ήθελα να κάνω αναφορά σε διάφορα ανεξήγητα σημεία που έχουν συμβεί και συμβαίνουν κατά καιρούς μέσα στο δόγμα αυτό.
Η κυρίευση πιστών από Lwas και η απόδοση των ιδιοτήτων τους σε αυτούς
Ένα από τα πιο παράξενα γεγονότα είναι η κυρίευση των πιστών από τους Lwas. Ο καθένας μπορεί να πει ότι αυτό είναι προϊόν αυθυποβολής ή ακόμα και θεάτρου. Το πιο αξιοπερίεργο είναι ότι οι πιστοί που κυριεύονται αποκτούν (στην κυριολεξία) τις ιδιότητες των Lwas που τους κυριεύουν.
Έχουν αναφερθεί στείρες γυναίκες να μένουν έγκυοι όταν κυριεύονται από την Erzulie, άνθρωποι να κόβονται με μαχαίρια, ή και να διαπερνούν το σώμα τους με σπαθιά και να μη παθαίνουν τίποτα όταν κυριεύονται από τον Ogoun κα. Αλλο , περίεργο φαινόμενο είναι ότι κρύβουν το καπέλο του Gedde (γιατί τις περισσότερες φορές έρχεται "απρόσκλητος" στις τελετές , αλλά ο πιστός που κυριαρχείται από αυτόν καταφέρνει και βρίσκει αμέσως το καπέλο του!)
Σημαντικό παράδειγμα είναι αυτό το οποίο δίνεται από τον Hugh B. Cave, (το οποίο παραθέτω εδώ στην αυθεντική του αγγλική μορφή)
A while ago I attended a voodoo service in Haiti at which a writer of Sunday features for American newspapers happened to be present.
One doesn't often find outsiders at an authentic voodoo service. Getting into such a gathering is difficult without personal contacts, and the real thing usually takes place too far from the capital to be convenient for people spending only a short time in Haiti. There are "ceremonies" offered in or near Port-au-Prince for tourists, of course, but these are little more than folklore presentations staged for money. Real voodoo is a religion, concerned not with tourists but with the invocation and worship of gods and spirits.
The service mentioned was in the seaside town of Petit Goave, about 45 miles from the capital on the Southern Peninsula. Rural slums line both sides of the main shipping district. The land is flat and dusty, except when the wet-season rains transform it into a chocolate pudding that smells rather cozily of donkey droppings. Many of the town's buildings are typically old-style Haitian, two-storied, unpainted, with wrought-iron balconies. Not the most pleasant country town in Haiti. Nor was the gentleman in question the most pleasant of visitors. Obnoxious in the extreme, he got into trouble first with his arrogance, then with his camera. A guest at a voodoo service is not expected to whip out a camera and start taking flash pictures any more than one at a church service in, say, New York would be expected to do so. Certainly not without asking permission first. Then because the gentleman spoke no Creole and could not understand what he was being told, he became even more arrogant and was asked to leave.
Probably nothing much would have happened to him had he refused. In five years of residence in Haiti and many return visits I have met very few violent Haitians. But he did leave, and later wrote a rather long article about what he had witness
Η εμφάνιση κάποιων Lwas στις θρησκευτικές τελετές με ανθρώπινη μορφή:
Πολλοί ερευνητές του Voodoo, μέσα σε αυτούς και ο Hugh, έχουν αναφέρει την εμφάνιση "περίεργων ανθρώπων" σε διάφορες τελετές Voodoo. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν την ανθρώπινη μορφή των Lwas. Αρχικά , οι ερευνητές σκέφτηκαν ότι αυτοί ήταν απλώς ήθοποιοί που έπαιζαν καλά το ρόλο τους. Όταν όμως ο Sc. White (ανώτερος λέκτορας στο Πανεπιστήμιο της Νέας Ορλεάνης) φωτογράφησε κάποιον από αυτούς, διαπίστωσε ότι δεν εμφανιζόταν στη φωτογραφία!
Η αιώρηση των houngans:
Έχουν αναφερθεί διάφορες περιπτώσεις σύμφωνα με τις οποίες οι mambos αιωρούνται αρκετά εκατοστά από το έδαφος, χωρίς να αυτοσυγκεντρώνονται άλλα έχοντας πλήρη επαφή με το περιβάλλον. Μερικοί από αυτούς ,όπως ο Mamiandrata, λέγεται ότι μπορούσαν να ελέγξουν την ιδιότητα αυτή και να "πετάνε" κατα βούληση. Όπως αναφέρει ο White "some of these people seemed to float in the peristyle. Everytime this would happen , we would keep looking for strings that supported them but we would not find anything! When we would ask those people after the ceremony, the only answer we would get is :'Lwas aident' - The Lwas help (in French)".
Matto Soleil (o υλικός ήλιος):
Όταν οι κάποιοι houngans αυτοσυγκεντρώνονται έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο της φωτοβόλησης τους! Πράγματι, παρουσιάζεται γύρω τους "ένα περίεργο φως" το οποίο εστιάζεται στα χέρια και στο κεφάλι.
Το γύρισμα των ματιών:
Σε πολλούς από τους πιστούς ,όταν καταλαμβάνονται από κάποιο Lwa, εμφανίζεται το φαινόμενο της ανεξέλεγκτης περιστροφής των ματιών. Τα μάτια κινούνται ανεξέλεγκτα και μάλιστα σε πολλές περιπτώσεις έχει την περιστροφή του βολβού του ματιού, έτσι ώστε η κόρης (καθώς και το σύμπλεγμα του φακού) να βρίσκονται πίσω, "κοιτώντας" προς το εσωτερικό του κεφαλιού.
Θ.Χ
Βιβλιογραφία - προτεινόμενα βιβλία για το Vodun:
Voodoo Handbook of Cult Secrets Anna Rivas
The Serpent and The Ramba. Wade Davis
Secrets of Voodoo. Milo Regaud
Voodoo & Hoodoo. Jim Haskins
The Yoruba Religion. Conrad E. Mauge
The Way of the Orisa. Philip John Neimark
Santeria, African Magic in Latin America. Migene Gonzalez
Rituals and Spells of Santeria.Migene Gonzalez
A Dictionary of World Mythology. Arthur Gtterell
Magic from Mexico. Mary Deune
Dictionary of Cults, Sects, Religions and the Occult ,A. Mather & L.A. Nichols,Zondervan, Grand Rapids MI
Voodoo ,E. Belgum, Greenhaven Press,
Ηοw zombies are made, E. Davis
A brief report on african religions, Hugh B. Cave
Afro-american religion system threatise,Sc. White , New Orleans University
Haiti: Highroad to Adventure , Hugh Cave
The Evil and Shades of Evil, Hugh Cave
Secrets of Voodoo, Milo Rigaud
Haiti Singing, Harold Courlader
The Drum on the Hoe, Harold Courlader
Voodoo Handbook of Cult Secrets Anna Rivas
The Serpent and The Ramba. Wade Davis
Secrets of Voodoo. Milo Regaud
Voodoo & Hoodoo. Jim Haskins
The Yoruba Religion. Conrad E. Mauge
The Way of the Orisa. Philip John Neimark
Santeria, African Magic in Latin America. Migene Gonzalez
Rituals and Spells of Santeria.Migene Gonzalez
A Dictionary of World Mythology. Arthur Gtterell
Magic from Mexico. Mary Deune
Dictionary of Cults, Sects, Religions and the Occult ,A. Mather & L.A. Nichols,Zondervan, Grand Rapids MI
Voodoo ,E. Belgum, Greenhaven Press,
Ηοw zombies are made, E. Davis
A brief report on african religions, Hugh B. Cave
Afro-american religion system threatise,Sc. White , New Orleans University
Haiti: Highroad to Adventure , Hugh Cave
The Evil and Shades of Evil, Hugh Cave
Secrets of Voodoo, Milo Rigaud
Haiti Singing, Harold Courlader
The Drum on the Hoe, Harold Courlader
Προτεινόμενα sites
www.vodun.com : site που περιέχει πληροφορίες για το Vodun και για την Ταϊτή
"West African Dahomean Vodoun: Historical background,"
Voodoo: From Medicine to Zombies
Le Peristyle Haitian Sanctuary
West African Dahomean Vodoun
www.vodun.com : site που περιέχει πληροφορίες για το Vodun και για την Ταϊτή
"West African Dahomean Vodoun: Historical background,"
Voodoo: From Medicine to Zombies
Le Peristyle Haitian Sanctuary
West African Dahomean Vodoun
Διαβάστε Περισσότερα: asxetos.gr
Posted in:
Μύθοι
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου
Κάνε το δικό σου σχόλιο εδώ